De Kerst staat weer voor de deur. Voor velen een periode om gezellig samen te zijn met familie of vrienden en genieten van lekker eten en drinken. Voedsel waar men meer moeite voor doet om te bereiden of om in te kopen. Een nieuw recept proberen, een kwaliteitswijntje op tafel of een heerlijk dessert als toetje. Kerst is een goed moment om eens al het lekkers uit je eigen achtertuin te proberen, waar menigeen nog geen weet van heeft: streekproducten uit De Wâlden. Wij geven 7 tips voor kwaliteitsproducten uit je eigen streek waar je punten mee scoort bij je gasten als je die tijdens Kerst voorschotelt.
Tip 1 en 2: Wichterbier & Gagelbier
Voor de mannen kan bier niet ontbreken tijdens de Kerstdagen. Een speciaalbiertje is dan net dat beetje extra die je tijdens Kerst kan serveren. De Friese Wouden kent 2 speciaalbieren: Wichterbier en Gagelbier.
Wichterbier It Lulke Wiif
Een typische vrucht van De Friese Wouden is de Wichter. Deze kleine pruimensoort is een zoete en sappige vrucht die je zo uit de hand kunt eten. Hij is echter veel kleiner dan de bekende pruimensoorten en laat daarmee zien dat hij eigenlijk nog bijna wild is. De Wichter is een zogenaamd landras van de Kroosjespruim en komt vooral in De Friese Wouden en het aangrenzende Westerkwartier voor.
Dat de Wichter onlosmakelijk verbonden is met De Wâlden, komt omdat de vrucht hier onderdeel uitmaakt van een lange traditie. De boom maakt zogenaamd wortelopslag en door dit in de winter voorzichtig uit te steken kun je de plant vermeerderen. Zo werd de Wichter hier vroeger altijd aan trouwende kinderen en aan goede kennissen meegegeven. Een gratis vruchtboom die in onze streken heel goed van pas kwam. Ook vandaag de dag komt hier de Wichter nog veel voor in het wild en particuliere tuinen.
Bij een 10-tal vrienden uit Burgum ontstond het idee om een bijzonder ‘Wâlds biertje’ te willen maken. Samen met een brouwer bedachten ze een bierrecept met Wichters. In 2015 was de lancering van dit bier onder de naam It Lulke Wiif (De Boze Vrouw) een feit. Een brouwerij in Drachten brouwt het bier. De Friese zanger en liedjeschrijver Marcel Smit is één van de tien vrienden.
Zie www.itlulkewiif.frl voor alle verkooppunten.
Gagelbier Kâld Kletske Galjes
De Gagel (Fries: Galjes) is een struik die zich in vochtige omstandigheden thuis voelt. In onze omgeving komt hij vooral voor in gebieden met water, zoals petgaten en pingo’s. Petgaten zijn ontstaan door de vroegere veenwinning en pingo’s zijn ontstaan in de IJstijd. Alle delen van de Gagelplant zijn bijzonder geurig. Vroeger werden de eigenschappen van de Gagel medicinaal, maar vooral in België ook bij de bereiding van bier gebruikt.
Wijlen Sytze Hoogstins ontwikkelde samen met Stichting Wrâldfrucht een echt gagelbiertje uit De Friese Wouden. Brouwer Sytze ging aan de slag met de receptuur en betrok zijn gagel van een lokale teler. Het resulteerde in Galjesbier onder de merknaam Kâld Kletske. Sytze zorgde ervoor dat zijn nalatenschap goed werd overgedragen. Zijn buurjongen Tim Cuperus werd brouwer en maakt het Galjesbier nu onder de vlag van Brouwerij Dockum.
Voor de verkooppunten kun je contact opnemen met Kâld Kletske via www.kaldkletske.nl.
Tip 3: Wichterwijn
Naast een biertje hoort ook een speciaal streekwijntje. Duco Snouck Hurgronje verzamelt jaarlijks Wichterpruimen van particulieren. Hier laat hij een witte wijn van maken. Te koop bij ondermeer Cadeau- en Streekwinkel Op ‘e Stâl in Buitenpost.
Voor meer verkooppunten kun je contact opnemen met Waddendelicatessen. Hé Wadden zul je denken? Waddendelicatessen distribueert het naar de winkels.
Tip 4: Kazen van De Kompenije
Biologisch-Dynamische Kaasboerderij De Kompenije in Drachtstercompagnie maakt van de melk van eigen koeien kaas. Hiervoor gebruiken ze rauwe melk, zodat de smaak van de kaas optimaal is. Op het land van De Kompenije van de familie Brandsma gebruiken ze weinig mest, zodat veel kruiden en planten tussen het gras kunnen groeien. Belangrijk voor insecten en bijen, maar het kruidenrijke voedsel voor de koeien is ook goed voor de smaak van de kaas.
De Kompenije maakt pondskaasjes (450 gram per stuk) in de smaken basilicum-knoflook, brandnetel-ui, komijn-kruidnagel en fenegriek. Heerlijk voor bij de Kerstborrel of op een kaasplankje als dessert.
Deze kaasjes van De Kompenije zijn exclusief te koop bij Cadeau- en Streekwinkel Op ‘e Stâl in Buitenpost.
Tip 5: Shiitake uit De Veenhoop
Gebruik je vaak champignons bij je Kerstgerechten? Vervang ze eens met shiitakes uit De Walden.
De shiitake is een paddenstoel die oorspronkelijk in China en Japan in het wild groeit. Paddenstoelenkweker Bert Dijkstra teelt ze sinds enkele jaren in De Veenhoop. Dit doet hij op stammetjes van Eik, Zwarte els en Berk die in de winter worden geoogst uit bossen op de hogere gronden van De Wâlden. De herkomst van het hout wordt door Bert ook binnen De Wâlden liefst zo dicht mogelijk bij de productielocatie gezocht.
Omdat de shiitake van oorsprong uit China en Japan komt, gebruikt de Chinese en Japanse keuken deze paddenstoel veelvuldig. Maar de shiitake blijkt breed inzetbaar. Zo is hij ook heerlijk bij de steak of om een shiitake-sausje mee te maken die je bij veel gerechten als vervanger van champignons of -sausje kunt gebruiken.
De shiitakes van Bert kun je kopen bij Bioweb.
Tip 6: Fryske Frucht Appelsap
Uiteraard zijn er met Kerst ook mensen, zoals de kinderen, die geen alcoholische dranken drinken. De appelsap van Fryske Frucht is daarom onze zesde tip! Stichting Fryske Frucht zamelt elk jaar appels uit De Friese Wouden in en laat er appelsap van persen. Sap direct geperst uit de net geplukte oogst met geen enkele toevoeging. Dus geen appelsap uit concentraat met toevoeging van water en suiker. Puur en alleen appels. Een heerlijke smaak.
De basis van Stichting Fryske Frucht is eenvoudig: zoveel mogelijk appels inzamelen in Friesland. Appels waar anders niets mee gedaan wordt en zo de verspilling van dit heerlijke fruit voorkomen. De focus qua appels verzamelen ligt met name op de Friese Wouden omdat daar van oudsher veel appelbomen en oude appelrassen aanwezig zijn. Fryske Frucht wil dit Friese erfgoed behouden én uitbreiden door het aanplanten van nieuwe appelbomen.
Elk jaar houdt Fryske Frucht een Plukfeest in oktober waarbij vele vrijwilligers de appels plukken in boomgaarden. Ook jij kunt je steentje bijdragen als plukker of als je zelf een appelboom hebt, kun je appels aan Fryske Frucht leveren.
Zie www.fryskefrucht.frl voor alle verkooppunten.
Tip 7: Rauwe melk van de Melktap
Voor bij het Kerstontbijt of de Kerstlunch is last but not least: de rauwe melk van biologische Melkveebedrijf Marinus in Twijzel onze aanrader. Rauwe melk heeft een erg volle romige smaak. Zo anders van smaak dan gepasteuriseerde melk uit de supermarkt. De familie Marinus melkt de koeien en vult daarna direct de melktap in hun zelfbedieningswinkeltje langs de weg (de N355, Tsjerkebuorren 43). Melk zonder bewerkingen, die je ook kunt toevoegen aan gerechten met daarin melk als ingrediënt.
Ook hebben ze heerlijke pingokazen die ze laten maken van hun eigen rauwe melk.
Bekijk de Facebookpagina van Marinus.
Tip 8: Wâldfeintsjes
Boven beukenhout gerookte verfijnde droge worst uit De Friese Wouden. Hofleverancier en Ambachtelijk slager Biesma uit Opeinde gebruikt voor deze Wâldfeintsjes rundvlees van duurzaam werkende boeren en Giele Wâldbeantsjes. 30% Wâldbeantsjes, 70% rundvlees.
In 3 soorten, Gerke, Gauke en Gurbe met elk feintsje heeft zijn eigen aard en smaak, met fijne kruiden en Trynwâldster Flearbeiewyn. Een heerlijk cadeau voor Sinterklaas of Kerst!
Exclusief te koop bij Slager Biesma zelf en Cadeau- & Streekwinkel Op ‘e Stal in Buitenpost.
